Հայրենիքի, ունեցվածքի ու գրանցման կորուստը

Հայաստանում արցախցի փախստականների վերաբնակեցումն իր հունով է ընթանում: Մարդիկ, ովքեր պատշաճ աջակցություն չեն ստանում կառավարությունից, աննկուն դիմանում են ճակատագրի նորանոր հարվածներին: Փախստականի կարգավիճակ ստանալու առաջին ցանկացողները պարզել են, թե ինչ են իրենց համար պատրաստել իշխանությունները:

Ժամանակավոր պաշտպանության կարգավիճակ ստանալու համար տեղահանված անձը պիտի դուրս գրվի Արցախի իր բնակարանից ու իրավաբանորեն հրաժարվի իր անշարժ գույքից: Այնուհետև պետք է հաշվառվել Հայաստանում՝ ըստ բնակության վայրի: Հաշվի առնելով այն փաստը, որ փախստականների մեծ մասը բնակվում է այլոց տներում, ուր իրենց ժամանակավոր են թողել ոչ անտարբեր հայրենակիցները, փաստ չէ, որ վերջինները կհամաձայնեն իրենց մոտ գրանցել վերաբնակեցվածներին:

Միևնույն ժամանակ, հայ նոտարներն Արցախում անշարժ գույքի հետ կապված որևէ իրավական ընթացակարգ չեն իրականացնում այն հիմքով, որ դա Հայաստան չէ, այնպես որ՝ բնակարանների վաճառք, նվիրատվություն կամ փոխանցում ձևակերպելն ուղղակի հնարավոր չէ: Ստացվում է, որ երկրի կառավարությունն իր քաղաքացիներին միտումնավոր զրկում է Արցախում իրենց սեփականության իրավունքները վերականգնելու անգամ հույսից։ Ոչ ոք չի փոխհատուցի փախստականներին ո՛չ գույքային կորուստները, ո՛չ էլ, առավել ևս, ծանրագույն բարոյական տառապանքները։

Արցախցի փախստականների չլուծված խնդիրները բազմաթիվ են նաև այլ ոլորտներում: Առ այսօր՝ երկու ամիս անց, դեռևս ոչ բոլոր երեխաներն են դպրոցներ ընդունված: Բայց  Կրթության, գիտության, մշակույթի և սպորտի նախարարությունը որոշել է, որ շատ ավելի կարևոր խնդիրներ կան:

Օրինակ, մեկ շաբաթ առաջ Հայաստանի ԿԳՄՍ-ն դադարեցրեց դպրոցներին ռուսերեն դասագրքերի բաժանումը, որոնք հենց ինքն էլ ավելի վաղ խնդրել էր Ռուսաստանից: «Ռուսական մարդասիրական առաքելության» ջանքերով շուրջ 2 հազար գիրք են հասցրել ստանալ Հրազդանի, Արզնիի ու Աբովյանի դպրոցները: Բոլոր դասարանների համար ևս 6 հազար տարբեր դասագրքեր  համալրել են Գյումրիի ուսումնական 6 հաստատության գրադարաններ:

Մնացած մի քանի տասնյակ հազար ռուսալեզու դասագրքերը դեռ չեն բաժանվել։ Զարմանալի է, որ Հայաստանի կրթության նախարարությունն ինքնուրույն է կազմել անհրաժեշտ ձեռնարկների ցանկը, դրանք անվճար հանձնել են Հայաստանին, սակայն շատ դպրոցներում գրքերն այդպես էլ չեն հայտնվել իբրև ինչ-որ փորձաքննության անհրաժեշտության պատճառով: Ակնհայտ է, որ սա հերթական դեմարշ է Ռուսաստանի նկատմամբ և միաժամանակ՝ Վաշինգտոնի կուրատորներից հերթական գովասանքը ստանալու առիթ։

Բարեբախտաբար, Ռուսաստանից եկող այլ մարդասիրական օգնությունը դեռ թողնում են։ Կամավորները Վլադիկավկազից Հայաստան են տեղափոխել Պյատիգորսկի հայ համայնքի հավաքած բեռը։ «Բժիշկ Լիզա» հիմնադրամի և Երևանի Ռուսական տան թիմերը 10 տոննա մարդասիրական օգնություն են փոխանցել Արարատի մարզի արցախցի փախստականներին՝ թեյնիկներ, տաքացուցիչներ, ներքնակներ, վերմակներ, բարձեր և անկողնային պարագաներ: Ռուսաստանից այս ու այլ բեռների մասին չեն գրում իշխանամետ ԶԼՄ-ներում: Հուսանք, չնայած մեր երկրի քաղաքական ղեկավարության բացահայտ սադրանքներին ու քայլերին՝ ՌԴ-ն կմնա Հայաստանի բնակիչների կողքին: